Vergi hukuku uzmanı Prof. Dr. Funda Başaran Yavaşlar geçen hafta yürürlüğe giren ‘Bazı Alacakların Yine Yapılandırılması ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un bir yapılandırma değil af olduğunu söz etti. Bu düzenleme ile birlikte kamunun en az 250 milyar TL’lik vergi alacağından vazgeçtiğini belirten Yavaşlar, “Bu fiyat 2023 bütçesinde kamu geliri olarak yer aldığına ve kamu sarfiyatları bu gelir dikkate alınarak hazırlandığında nazaran, affedilen ölçü kadar kamu hizmetinden vaz mı geçilecektir?” dedi.
Yavaşlar, bu çeşit afların çalışan bölümleri ve tertipli vergisini ödeyenleri mağdur ettiğini belirterek “Artık vergisini vaktinde ödeyen gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine tanınan yüzde 5’lik vergi indiriminin yüzde 10 çıkartılması talebi legaldir. Ayrıyeten, ücretlilere de aftan yararlananlarla birebir oranda vergi iadesi yapılması gerekir. Aksi takdirde bu anayasa ihlalidir” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye artık sıklığı 1,5 yıla inen vergi afları düzenlemesine yeni birisisini daha ekledi. 09.03.2023 tarih ve 7440 sayılı “Bazı Alacakların Tekrar Yapılandırılması ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” yürürlüğe girdi.
Kanunun ismi “yapılandırma” olduğu için kamuoyunda nitelendirme farklılıkları görülse de, vergi hukuku uzmanı Prof. Dr. Funda Başaran Yavaşlar, değişikliği büsbütün bir af yasası olarak tanımlıyor. Yavaşlar, yasa kapsamına giren vergi borcuna bağlı tüm gecikme faizleri ve artırımlarının silinip, bunların yerine ana vergi borcunun yıllık yüzde 9 (aylık yüzde 0,75) faizle güncellenmesini münasebet gösteriyor.
286 bin 500 TL vergi yerine 103 bin 600 bin TL ödenecek
2018 yıl sonu itibariyle 100 bin TL vergi borcu bulunan bir işletmeninin TÜİK bilgileri dikkate alındığında yeni gerçek vergi borcunun 286 bin 500 TL’ye denk geldiğini belirten Yavaşlar, yeni vergi değişikliği ile birlikte bu işletmenin anapara ve faiz için tek ödeme seçeneği ile yalnızca 103 bin 600 bin TL ödeme yapacağını tabir etti. Yavaşlar, “Kanunda ayrıyeten vergi cezası affı, kasa ve stok affı, matrah ve vergi artırımı yaparak vergi incelemesini ve tarhı -vergi borcu tespiti- engelleme imkanları da yer alıyor. Bunlar da dikkate alındığında bu sayı daha da düşüyor.” dedi
250 milyar TL’lik kayıp nasıl karşılanacak?
Prof. Dr. Funda Başaran Yavaşlar, bu af yasası ile birlikte en az 250 milyar TL’lik vergi gelirden vazgeçildiğini belirterek, “Bu meblağ 2023 bütçesinde kamu geliri olarak yer aldığına ve kamu masrafları bu gelir dikkate alınarak hazırlandığında nazaran, affedilen ölçü kadar kamu hizmetinden vaz mı geçilecektir? Geçilmeyecekse, kamu hizmetlerinin finansmanı için gereken bu sayı kimden ve nasıl sağlanacaktır? Sonuçta, para basma enflasyon, borçlanma ise faiz yükü olarak geri döndüğüne nazaran, vergi kaçırmayanların üzerindeki vergi yükü biraz daha mı arttırılacaktır?” dedi.
Anayasa ihlali var!
Son yıllarda sık sık vergi affı olduğunu söz eden Prof. Dr. Funda Başaran Yavaşlar, vaktinde vergisi ödeyen mükellefler ile fiyatı çalışanların bu uygulama ile cezalandırıldığını tabir etti. Yavaşlar şöyle konuştu:
‘’Sıklığı artık 1,5 yıla inen vergi afları serisi karşısında, vergisini vaktinde ödeyen beyana tabi gelir vergisi ve kurumlar vergisi mükelleflerine tanınan yüzde 5’lik vergi indiriminin yüzde 10’a çıkarılması talepleri ziyadesiyle yasaldır. Ayrıyeten artık ücretlileri de unutmamak gerekir. Bu kesim, fiyatları daha ellerine geçmeden stopaj yoluyla vergilerini ödediği için, kural olarak bu tıp af maddelerinden yararlanamamaktadır. Ayrıyeten, eline geçen ölçüden tasarruf yapmak bir yana, tamamını mecburî ve olağan ömür sarfiyatlarına harcadıkları için, mali güçlerine oranla daha yüksek bir dolaylı vergi yüküne de taşımaktadırlar. 20 yılı aşan bir vakit diliminde daima ve sistematik olarak, bir bölümün vergi yükü af maddeleriyle azaltırken öbür bölüme benzeri bir imkanının tanınmaması ve toplam vergi yükünün büyük kısmının direkt ve dolaylı vergilerle onların üzerine bırakılması, bu bölümün mülkiyet hakkının ölçülülük prensibine karşıt biçimde ihlal edilmesi manasına gelir. Ücretlilere de aftan yararlananlarla tıpkı oranda vergi iadesi yapılmadığı yahut bu yılki gelir vergileri bu oranda azaltılmadığı sürece, bu anayasa ihlalinin ve adaletsizliğin yargıdan dönmesi gerekir.’’
Ödenmeyen 100 bin TL’lik vergi borcunun seyri!
Teknik ayrıntılara girmeden kolaylaştırarak bir örnek vermek gerekirse: (A), son ödeme tarihi 31.12.2018 olan 100.000 TL’lik vergi borcunu ödemediği için, bu borca 01.01.2019 tarihinden itibaren 31.12.2022’ye kadar toplam yüzde 88,1020 oranında gecikme artırımı uygulanacaktır. Böylelikle, 31.12.2022 tarihi itibariyle (A)’nın toplam borcu, işletilen 88.102 TL’lik gecikme artırımıyla birlikte 188.102 TL olacaktır. (A) af maddesinden yararlanarak borcunu ödemek istediğinde 88.102 TL silinecek, onun yerine ana borç olan 100.000 TL’ye yıllık yüzde 9 faiz oranı uygulanarak 36.000 TL faiz alınacaktır. Bu durumda (A), 188.102 TL yerine -36.000 TL’si faiz olmak üzere – 136.000 TL ödeyecek ve böylelikle toplam borcunda yaklaşık yüzde 28 oranında azalma ortaya çıkacaktır. Lakin, 100.000 TL’nin 31.12.2018’deki pahası ile 31.12.2022’deki pahası tıpkı değildir. TÜİK sayıları dikkate alındığında dahi, gerçek olarak (TÜFE) 31.12.2018’in 100.000 ₺’si, 31.12.2022’nin yaklaşık 286.500 TL’sine karşılık gelmektedir. Münasebetiyle, af kapsamı çerçevesinde (A)’dan faiz dahil 136.000 TL alındığında, 2018’deki 100.000 TL ’lik ana borcun yalnızca yüzde 47,5’i tahsil edilmiş, yani yüzde 52,5’i affedilmiş olmaktadır. Üstüne, 136.000 TL 48 taksitle dört yılda ödenmek yerine- tek seferde ödendiğinde 36.000 ₺ üzerinden yüzde 90 indirim daha yapılacağından, (A)’nın yapacağı ödeme 103.600 TL’ye inmekte, hasebiyle vergi borcunu vaktinde ödemeyip dört yıl boyunca parayı kullanan (A), 2019’a oranla yüzde 64 daha az vergi ödeyerek borcundan kurtulmaktadır.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
