İlgi duydukları alanlarda keyifli olabilecekken bıkkın bireylere dönüşebiliyorlar…

İnsanın, bebeklik devrinden itibaren yeteneklerine, ilgi, istek ve maharetlerine yönelik ipuçları sunmaya başladığını belirten uzmanlar ailelerin kendi hayalleri ve gerçekleştiremedikleri üzerinden çocuğu “proje çocuk” hâline getirmelerinin, çocuğun hem ruhsal olarak kıymetsiz hissetmesine hem de ilerleyen periyotlarda zorlanmasına neden olabileceğini söylüyor. Çocukları farklı bireyler olarak kabul etmemiz gerektiğini belirten Öğr. Gör. Elif Konar Özkan, “Aslında çocuklar ömür gücünü, yeteneği, ilgisi, isteği ve marifeti olan alanlara yönelterek başarılı ve memnun olabilecekken bıkkın, işe yaramaz, sinik bir bireye dönüşebiliyorlar.” dedi.

Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Kısmı Öğretim Vazifelisi Elif Konar Özkan, çocukların hangi ilgi alanlarına sahip olduklarının belirlenmesi ve nasıl gerçek yönlendirilebilecekleri hakkında açıklamalarda bulundu.

Gözlemleyici ebeveynler çocuğun yeteneklerini fark edebiliyor

İnsanın bebeklik devrinden itibaren yeteneklerine, ilgi, istek ve hünerlerine yönelik ipuçları sunmaya başladığını söyleyen Öğr. Gör. Elif Konar Özkan, “Çocuğu tanımaya yönelik gözlemleyici ebeveyn ve bakım verenler, çocuğun yeteneklerini, hangi hobilerle ilgilenebileceğini fark etmiş olur. Çocuk oyun ve oyuncaklarında, ilgilendiği etkinliklerde, sorularında ve sorulara verdiği karşılıklarda kendine dair birçok ipucu verir. Yetişkine de çocuğu sahiden tanımaya niyetli olması düşer. Bununla birlikte gelişimsel izlem, müşahede ve takipler de bu bağlamda yetişkinlerin farkındalığını oluşturur.” dedi. 

Hobileri engellenen aileler hasretlerini çocuklarına yansıtabiliyor

“Anne ve babaların çoklukla kendi çocukluk ve gençlik periyotlarında içlerinde ukde kalan hobilere çocuklarını yönlendirmeye çalıştıklarını gözlemliyoruz.” diyen Özkan, bu türlü durumlarda da uğraşların sonuçsuz kalmasının olağan olduğunu belirtti. Buna misal durumları kendi hayatımızda ya da etrafımızda deneyim etmiş olabileceğimizi kaydeden Özkan, “Baba saz çalmak istemiştir kendi ailesi buna müsaade vermemiştir. Hobileri engellenen, yetenekleri ketlenen bu baba, kendi çocuğu olduğunda tüm hasretlerini, engellenmişliklerini kendi çocuğuna yansıtabiliyor. Meğer çocuğu biraz gözlemlese ya da oynasa fark edecek ki aslında çocuk müziğe değil de resme yahut plastik sanatlara yetenekli.” tabirlerini kullandı.

Çocukların günlük ömür hünerlerinde, tavır ve davranışlarında hangi algılarının baskın olduğunu, öğrenme modellerini yansıttıklarını tabir eden Özkan, “El marifetleri uygun mi, ince motor maharetleri gelişmiş mi, pratikliği var mı; estetik algısı mı daha baskın… Bütün bu detaylar çocuğu tanımaya odaklanarak müşahede yoluyla anlaşılabiliyor. Aile yahut bakım veren bunu netleştiremiyorsa uzman dayanağı alabilir.” formunda teklifte bulundu.

Erken yaşlarda çocukla oynarken ilgi alanları keşfedilebilir

Dünya üzerinde ilgisi ya da mahareti olmayan hiçbir çocuk olamayacağına dikkat çeken Öğr. Gör. Elif Konar Özkan, “Çocuk oyun oynarken kendine dair ön izlemeler sunmuş olduğu için bilhassa erken çocukluk devrinde çocukla oynarken ilgi alanları keşfedilebilir. Çocukların ilgi alanları farklılaştığında oynadıkları oyunlar ve oyuncaklar birebir olsa bile oynama şekilleri değişir.” dedi.

Çocukları farklı bir birey olarak kabul etmeliyiz

Çocuk gelişimcilerin en sık ‘Bireysel farklılıklar’ sözünü kullandığını belirten Özkan, “Her çocuğu farklı bir birey, farklı bir âlem olarak kabul ederek yaklaşmamız gerekir. İlgi alanları tespit ederken Gardner’ın ‘Çoklu Zekâ Kuramı’ bize yardımcı olur. Çoklu Zekâ Kuramına nazaran ferdi ilgi ve maharet alanlarıyla ilgili sekiz zekâ kısmından bahsedilir: Mantıksal-Matematiksel, Sözel-Dilsel, Görsel-Mekânsal, İçsel-Kişiye Dönük, Toplumsal, Şahıslar ortası, Müziksel-Ritmik, Bedensel-Kinestetik ve Tabiat.” halinde konuştu.

İlgi alanlarını belirlemek için çocuklara özgürlük verilmeli

“Çocukların ilgi alanları belirlenirken isabetli tespitler yapabilmek, maksadı tutturmak için çocuklara özgürlük alanı verilmeli, sorumluluk ve seçim hakkı verilmeli.” diyen Özkan, çocuğun yanında olmanın, dayanak muhtaçlığını karşılamak ve özgüveni için değerli olduğunu söyledi.

Günlük hayat maharetleri içinde çocuğun hangi sorumlulukları istekli bir biçimde yerine getirdiği üzere kendine uygun seçimler yapmasının, çocuğun ilgi alanlarını ortaya koyacağını belirten Elif Konar Özkan, “Çocuğa okunan fotoğraflı kitaplar, aktarılan kelamlı kültür ögeleri, oyunlar, etkinlikler, farklı kurslar, kamplar, küme projeleri çocuğun ilgi alanlarının keşfinde tesirli olur. Çocuğun kuvvetli istikametlerine odaklanmak ve kendisinin de fark etmesini sağlamak, motivasyon dayanağı sağlamak, takdir ve teşvik eksenli yaklaşımlarda bulunmak, istemediği ve sevmediği alanlarda zorlamamak, keşif heyecanlarını ve icat çıkarma isteklerini engellememek, çocukların yeteneklerini desteklemek ve çocukları uygun alanlara yönlendirmek için gereklidir.” dedi.

Potansiyellerini ortaya çıkaramamaları onları hayatın uzağına itebilir

Anne babaların ve bakım verenlerin kendi hayalleri ve gerçekleştiremedikleri üzerinden çocuğu “proje çocuk” hâline getirmelerinin, çocuğun hem ruhsal olarak kıymetsiz hissetmesine hem de ilerleyen devirlerde mesleksel çalışmalarında ve toplumsal yaşantıda zorlanmasına neden olabileceğinin altını çizen Öğr. Gör. Elif Konar Özkan, “Aslında çocuklar hayat gücünü, yeteneği, ilgisi, isteği ve hüneri olan alanlara yönelterek başarılı ve memnun olabilecekken bıkkın, işe yaramaz, sinik bir bireye dönüşebiliyor. Potansiyellerini ortaya çıkaramamış olmaları kendilerini adeta baskılanmış, mahpusta hissetmelerine neden olabilir ve onları hayatın uzağına itebilir.” halinde ihtarda bulundu.

Her tohum kendi potansiyelini ortaya çıkarmak ister, çocuk da öyle… 

Çocukları zorlamanın hakikat olmadığını vurgulayan Sıhhat Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Bölümü Öğr. Gör. Elif Konar Özkan, “Her tohum kendi potansiyelini ortaya çıkarmak ister. Yanlışsız toprağı ve bakımı bulamazsa çürür maalesef. Çocuk ki en kıymetli varlığımız. Öyleyse bir kuyumcu, bir cerrah, bir terapist titizliğinde yaklaşmalı, onu hayat ve toplum dışında kalmaya mecbur ve mahkûm etmemeliyiz.” biçiminde konuştu.

Ölçünün çocuğun yaşına ve gelişimine uygun olarak potansiyelini ortaya koyabilmesi olduğunu söyleyen Özkan, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Aslında yetişkine düşen sorumluluk, kişisel farklılıklarını dikkate alarak her çocuğu olması gerektiği üzere kendi halinde destekleyebilmektir.”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı